Via een gemoderniseerd SO spelen scholen via tal van maatregelen in op een aantal uitdagingen die zich in grote lijnen situeren op volgende terreinen:

• omgaan met schoolmoeheid/spijbelproblematiek,
• het inplanten van een behoeftedekkend studieaanbod, 
• de actualisering van het curriculum,
• de optimalisering van onderwijsloopbanen,
• gelijke onderwijskansen,
• onderwijskwaliteit.

Per 1 september 2021 worden de nieuwe structuur en organisatie van de tweede graad van het secundair onderwijs van kracht. De matrix met nieuwe studierichtingen en bijbehorende nieuwe doelen worden progressief ingevoerd in het eerste leerjaar van de tweede graad. Ook andere maatregelen krijgen verder vorm, zoals van flexibele leertrajecten, CLIL, de uitbouw van duaal leren, leerlingenbegeleiding… of zijn in voorbereiding, zoals gestandaardiseerde toetsen in het SO.

Voor scholen en scholengemeenschappen is de implementatie van de nieuwe studierichtingen en nieuwe doelen een hele krachttoer die in een strak tempo moet doorgevoerd worden. Een planning inzake professionalisering, infrastructuur, programmaties/concordanties, aanwerving personeel, rekrutering van leerlingen… is hierbij noodzakelijk. We bereiden dit graag samen met jullie voor.

Stap 1: september – oktober 2020
Op het niveau van de scholengemeenschap kunnen een 'check' en 'act' (pdca) voor de periode 2018-2020 plaatsvinden. De PBD kan de scholengemeenschap hierbij ondersteunen.

De modernisering werd voorbereid, de nieuwe structuur en het nieuwe curriculum werden geïmplementeerd in de eerste graad. Waar staan we nu?

• Welke ambities hebben we gesteld voor de drie graden? Waarom? Met welke prioriteiten?
• Welke ambities hebben we bereikt? Welke ambities moeten we bijstellen? Welke belangrijke ambities ontbreken er?

Hoe pakken we 2020-2025 aan?

• Welke zijn onze prioritaire keuzes m.b.t. verdere implementatie van de modernisering SO?
• We stellen een plan van aanpak op voor deze implementatie op korte termijn en op lange termijn.
• We formuleren onze ondersteuningsnoden op de verschillende niveaus en maken afspraken ter zake.

Aanbod ondersteuning

• Reflectievragen en scenario voor een check op mesoniveau
• Een planningskalender 'modernisering 2020-2021'
• Reflectievragen waarmee directeurs/beleidsteams een gelijkaardige 'check'-oefening kunnen doen met hun schoolteam

Stap 2: oktober 2020
Eens het waarom en het wat van de modernisering voor iedereen duidelijk is, eens er prioriteiten in de vele uitdagingen werden bepaald, zijn ook de voorwaarden vervuld om grondig kennis te maken met de nieuwe studierichtingen en hun onderliggende componenten.

Op het niveau van de scholengemeenschap kan een sessie worden voorzien in de maand oktober door de PBD voor de directeurs/beleidsteams met als doel kennis te maken met de nieuwe studierichtingen en hun onderliggende componenten. We duiden dan ook de documenten i.v.m. de studierichtingsprofielen en de nieuwe doelen die eerder via e-mail werden bezorgd.

Aanbod ondersteuning

• We reiken het materiaal van bovenstaande sessie zo aan dat directeurs/beleidsteams deze sessie vervolgens zelfstandig voor hun schoolteam kunnen brengen.
  
  

Stap 3: oktober – december 2020
In deze periode kunnen directeurs/beleidsteams met hun schoolteams aan de slag in een eerste oriëntatie op het nieuwe curriculum van de nieuwe studierichtingen

Aanbod ondersteuning

• We reiken hiervoor een 'leidraad curriculumstudie' aan.
  
  

Stap 4: februari – mei 2020
Vanaf februari zijn de ontwerpleerplannen tweede graad beschikbaar én wordt de GO! Navigator geleidelijk aan open gesteld.

Aanbod ondersteuning

• De leraren zijn van harte welkom op de implementatiesessies die lopen van februari tot mei 2021. De kalender van deze sessies volgt later.
  
  

Lopende ondersteuning voor de eerste graad:
De ondersteuning van de modernisering in de eerste graad loopt intussen nog. Details en mogelijkheid tot inschrijven vind je op deze pagina.

De scholengemeenschappen en scholen kunnen bij hun SPOC terecht voor verdere duiding, afspraken en ondersteunend materiaal.

Wat is de modernisering SO?

Wat heeft de Vlaamse overheid beslist?

Je weet al dat de overheid 16 sleutelcompetenties heeft vastgelegd in functie waarvan eindtermen ontwikkeld werden. De eindtermen zijn geformuleerd in functie van de sleutelcompetenties. Ze zijn dus niet geformuleerd vanuit de vakken zoals we die kennen. Bovendien krijgt elke studierichting een curriculumdossier. In zo’n dossier staan de doelstellingen (zowel eindtermen als doelen die leiden tot beroepskwalificaties als uitbreidingsdoelen) helder omschreven. Zo zorgt men ervoor dat de inhoud van een studierichting over de netten heen op elkaar afgestemd is.

De nieuwe leerplannen worden op basis van de curriculumdossiers per studierichting geschreven: hierdoor ligt zeer duidelijk vast welke doelen in welke richtingen worden gerealiseerd. Deze zijn overal dezelfde.

Meer info vind je hier.

Wat doen de officiële onderwijsverstrekkers met de leerplannen?

Hoewel de nieuwe eindtermen nog finaal goedgekeurd moeten worden in het Vlaams Parlement (vermoedelijk in februari), werkt het GO! samen met de andere officiële onderwijsverstrekkers POV en OVSG aan gezamenlijke leerplannen voor de eerste graad. Dat wil zeggen dat er een leerplan komt voor de A-stroom en een voor de B-stroom. De eindtermen worden integraal in de leerplannen overgenomen, net zoals de doelen voor de basisopties. Er wordt ook bepaald welke eindtermen via welke vakken(clusters) gerealiseerd kunnen worden. Momenteel wordt er hard doorgewerkt om de leerplannen binnenkort te kunnen finaliseren.

Wat doet het GO!?

Om de implementatie van de nieuwe leerplannen te ondersteunen, ontwikkelt de PBD-GO! een digitale ruimte waar alle leerplannen en eindtermen te vinden zullen zijn, samen met algemene visieteksten. Hier zal je per vak (zoals vermeld op het leerplan), vakkencluster (zoals vermeld op het leerplan) en eindterm pedagogisch-didactische wenken kunnen terugvinden en ook toelichtingen, uitdagende en haalbare doelen, tips voor differentiatie en evaluatie,...

Wat doet de school in samenwerking met de scholengroep en de PBD-GO!?

De samenleving en de nieuwe eindtermen stellen je als school voor een uitdaging. De modernisering vergt aanpassingen, zowel inhoudelijk als op het vlak van organisatie. Inhoudelijk komen er eindtermen bij die er voorheen niet waren, en die ook niet te vatten zijn vanuit de huidige vakken: zo komen er eindtermen burgerschap, STEM, economie, ICT, gezondheid, welzijn en duurzaamheid bij.

Wat moet gerealiseerd worden, is bepaald door de eindtermen en daar kan je als school niet omheen: dat moet elke school bereiken. Hoe dit zal gerealiseerd worden, is echter een opdracht voor elke school. Als school heb je vrijheid in de wijze waarop je het onderwijs organiseert. Een kwalitatief lesaanbod streeft naar een geïntegreerde samenhang waarbij er zowel aandacht is voor het verdiepen van vakinhoudelijke competenties als voor vakoverstijgende samenhang. Zonder te werken aan vakinhoudelijke competenties zal je er als school niet in slagen om een kwalitatief samenhangend curriculum te realiseren. Maar ook zonder te werken aan een horizontale samenhang zal je er als school niet in slagen om een kwalitatief samenhangend curriculum te realiseren. Leerkrachten zullen zich inhoudelijk moeten verdiepen en verbreden. Ze zullen afspraken moeten maken met andere leerkrachten over wie welke leerplandoelen zal realiseren en voor andere eindtermen samenwerken met elkaar. Alle leerkrachten moeten ook rekening houden met de transversale eindtermen.

Elke school maakt zelf keuzes. Sommige eindtermen moeten door alle vakken gerealiseerd worden, sommige eindtermen kunnen door meerdere vakken gerealiseerd worden, sommige eindtermen zullen slechts aan een mogelijk vak worden gekoppeld. Om deze koppeling te maken wordt een tool aangeboden in de nieuwe digitale ruimte, en deze zal tijdens sessies worden toegelicht (meer daarover onderaan). Door onze aanpak willen we de maximale vrijheid garanderen voor de wijze waarop de school het curriculum wil organiseren. 

Wil dat zeggen dat leerlingen in verschillende scholen iets anders leren? Zeker niet. Iedereen leert hetzelfde – de eindtermen gelden immers voor iedereen – maar scholen kunnen zich wel op verschillende manieren organiseren.

1. Geen unieke lessentabellen meer

De modernisering vraagt een aanpassing van de rol van de lessentabel. De lessentabellen worden vaak opgevat alsof ze opgelegd worden. Dit is echter niet het geval. Het is een hulpmiddel om het realiseren van de eindtermen te organiseren en is in die hoedanigheid een suggestie ter ondersteuning en geen verplichting. Bovendien is de lessentabel een hulpmiddel voor het personeelsbeleid. We stellen vast dat het letterlijk overnemen van een lessentabel het ontwikkelen van een passende, schooleigen curriculumorganisatie niet ten goede komt. Niet alle leerlingen volgen immers hetzelfde pad naar hun doel en niet alle scholen hebben dezelfde aanpak. Het is de verantwoordelijkheid van de school om te differentiëren zodat elke leerling de basisvorming realiseert en zodat sterke leerlingen worden uitgedaagd. Precies om het ontwerpen van de curriculumorganisatie van je eigen school te ondersteunen geven we geen unieke lessentabellen meer. In de plaats bieden we een scenario waar je als school mee aan de slag kan gaan.

2. Je curriculumorganisatie vertrekt vanuit de eindtermen, je leerlingenpopulatie en je lerarenteam

De eerste stap is het bepalen van je startpositie en je visie als school. Er komen eindtermen bij die je zal moeten organiseren op een wijze die bij je school past. Gebruik de nieuwe eindtermen als hefboom om de visie van de school te versterken of te ontwikkelen en deze te realiseren in een samenhangend curriculum. Doe dit op basis van je eigen context en input (je leerlingenpopulatie en je lerarenteam). Wees realistisch en denk aan 1 september 2019, maar denk ook hoe je school er binnen 3 jaar kan uitzien. Beiden zijn nodig. Naargelang de eigen visie, context, input en profilering zal je als school keuzes maken die zich vertalen naar een eigen curriculumorganisatie.

In een schooljaar heb je 35 weken om het curriculum te realiseren. Deze weken hoeven er niet hetzelfde uit te zien. Je kan ervoor kiezen om gedurende een aantal weken met één weekplanning te werken, en gedurende een aantal andere weken met een andere. Je kan een x-aantal lessenweken organiseren, en een x-aantal projectweken. Dit hangt af van de keuzes die je wil en kan maken als school. We ontwikkelden hiervoor enkele voorbeelden van lessentabellen en weekplanners, om de waaier aan mogelijkheden te illustreren en je op weg te helpen. Deze voorbeelden zullen tijdens de werksessies van het ondersteuningstraject aan bod komen.

Zijn er nog vragen of onduidelijkheden? Wij zijn steeds bereikbaar via moderniseringso@g-o.be.