Zoals je weet, gaat de modernisering SO in op 1 september 2019. Er zal gewerkt worden met nieuwe eindtermen en leerplannen voor de 1e graad. Een hele uitdaging, maar je staat er als school, directeur en leraar zeker niet alleen voor.
We geven hieronder graag een stand van zaken, samen met een toelichting over de wijze waarop de school haar curriculum kan gaan organiseren.
Wat heeft de Vlaamse overheid beslist?
Je weet al dat de overheid 16 sleutelcompetenties heeft vastgelegd in functie waarvan eindtermen ontwikkeld werden. De eindtermen zijn geformuleerd in functie van de sleutelcompetenties. Ze zijn dus niet geformuleerd vanuit de vakken zoals we die kennen. Bovendien krijgt elke studierichting een curriculumdossier. In zo’n dossier staan de doelstellingen (zowel eindtermen als doelen die leiden tot beroepskwalificaties als uitbreidingsdoelen) helder omschreven. Zo zorgt men ervoor dat de inhoud van een studierichting over de netten heen op elkaar afgestemd is.
De nieuwe leerplannen worden op basis van de curriculumdossiers per studierichting geschreven: hierdoor ligt zeer duidelijk vast welke doelen in welke richtingen worden gerealiseerd. Deze zijn overal dezelfde.
Wat doen de officiële onderwijsverstrekkers met de leerplannen?
Hoewel de nieuwe eindtermen nog finaal goedgekeurd moeten worden in het Vlaams Parlement (vermoedelijk in februari), werkt het GO! samen met de andere officiële onderwijsverstrekkers POV en OVSG aan gezamenlijke leerplannen voor de eerste graad. Dat wil zeggen dat er een leerplan komt voor de A-stroom en een voor de B-stroom. De eindtermen worden integraal in de leerplannen overgenomen, net zoals de doelen voor de basisopties. Er wordt ook bepaald welke eindtermen via welke vakken(clusters) gerealiseerd kunnen worden. Momenteel wordt er hard doorgewerkt om de leerplannen binnenkort te kunnen finaliseren.
Wat doet het GO!?
Om de implementatie van de nieuwe leerplannen te ondersteunen, ontwikkelt de PBD-GO! een digitale ruimte waar alle leerplannen en eindtermen te vinden zullen zijn, samen met algemene visieteksten. Hier zal je per vak (zoals vermeld op het leerplan), vakkencluster (zoals vermeld op het leerplan) en eindterm pedagogisch-didactische wenken kunnen terugvinden en ook toelichtingen, uitdagende en haalbare doelen, tips voor differentiatie en evaluatie,...
Wat doet de school in samenwerking met de scholengroep en de PBD-GO!?
De samenleving en de nieuwe eindtermen stellen je als school voor een uitdaging. De modernisering vergt aanpassingen, zowel inhoudelijk als op het vlak van organisatie. Inhoudelijk komen er eindtermen bij die er voorheen niet waren, en die ook niet te vatten zijn vanuit de huidige vakken: zo komen er eindtermen burgerschap, STEM, economie, ICT, gezondheid, welzijn en duurzaamheid bij.
Wat moet gerealiseerd worden, is bepaald door de eindtermen en daar kan je als school niet omheen: dat moet elke school bereiken. Hoe dit zal gerealiseerd worden, is echter een opdracht voor elke school. Als school heb je vrijheid in de wijze waarop je het onderwijs organiseert. Een kwalitatief lesaanbod streeft naar een geïntegreerde samenhang waarbij er zowel aandacht is voor het verdiepen van vakinhoudelijke competenties als voor vakoverstijgende samenhang. Zonder te werken aan vakinhoudelijke competenties zal je er als school niet in slagen om een kwalitatief samenhangend curriculum te realiseren. Maar ook zonder te werken aan een horizontale samenhang zal je er als school niet in slagen om een kwalitatief samenhangend curriculum te realiseren. Leerkrachten zullen zich inhoudelijk moeten verdiepen en verbreden. Ze zullen afspraken moeten maken met andere leerkrachten over wie welke leerplandoelen zal realiseren en voor andere eindtermen samenwerken met elkaar. Alle leerkrachten moeten ook rekening houden met de transversale eindtermen.
Elke school maakt zelf keuzes. Sommige eindtermen moeten door alle vakken gerealiseerd worden, sommige eindtermen kunnen door meerdere vakken gerealiseerd worden, sommige eindtermen zullen slechts aan een mogelijk vak worden gekoppeld. Om deze koppeling te maken wordt een tool aangeboden in de nieuwe digitale ruimte, en deze zal tijdens sessies worden toegelicht (meer daarover onderaan). Door onze aanpak willen we de maximale vrijheid garanderen voor de wijze waarop de school het curriculum wil organiseren.
Wil dat zeggen dat leerlingen in verschillende scholen iets anders leren? Zeker niet. Iedereen leert hetzelfde – de eindtermen gelden immers voor iedereen – maar scholen kunnen zich wel op verschillende manieren organiseren.
1. Geen unieke lessentabellen meer
De modernisering vraagt een aanpassing van de rol van de lessentabel. De lessentabellen worden vaak opgevat alsof ze opgelegd worden. Dit is echter niet het geval. Het is een hulpmiddel om het realiseren van de eindtermen te organiseren en is in die hoedanigheid een suggestie ter ondersteuning en geen verplichting. Bovendien is de lessentabel een hulpmiddel voor het personeelsbeleid. We stellen vast dat het letterlijk overnemen van een lessentabel het ontwikkelen van een passende, schooleigen curriculumorganisatie niet ten goede komt. Niet alle leerlingen volgen immers hetzelfde pad naar hun doel en niet alle scholen hebben dezelfde aanpak. Het is de verantwoordelijkheid van de school om te differentiëren zodat elke leerling de basisvorming realiseert en zodat sterke leerlingen worden uitgedaagd. Precies om het ontwerpen van de curriculumorganisatie van je eigen school te ondersteunen geven we geen unieke lessentabellen meer. In de plaats bieden we een scenario waar je als school mee aan de slag kan gaan.
2. Je curriculumorganisatie vertrekt vanuit de eindtermen, je leerlingenpopulatie en je lerarenteam
De eerste stap is het bepalen van je startpositie en je visie als school. Er komen eindtermen bij die je zal moeten organiseren op een wijze die bij je school past. Gebruik de nieuwe eindtermen als hefboom om de visie van de school te versterken of te ontwikkelen en deze te realiseren in een samenhangend curriculum. Doe dit op basis van je eigen context en input (je leerlingenpopulatie en je lerarenteam). Wees realistisch en denk aan 1 september 2019, maar denk ook hoe je school er binnen 3 jaar kan uitzien. Beiden zijn nodig. Naargelang de eigen visie, context, input en profilering zal je als school keuzes maken die zich vertalen naar een eigen curriculumorganisatie.
In een schooljaar heb je 35 weken om het curriculum te realiseren. Deze weken hoeven er niet hetzelfde uit te zien. Je kan ervoor kiezen om gedurende een aantal weken met één weekplanning te werken, en gedurende een aantal andere weken met een andere. Je kan een x-aantal lessenweken organiseren, en een x-aantal projectweken. Dit hangt af van de keuzes die je wil en kan maken als school. We ontwikkelden hiervoor enkele voorbeelden van lessentabellen en weekplanners, om de waaier aan mogelijkheden te illustreren en je op weg te helpen. Deze voorbeelden zullen tijdens de werksessies van het ondersteuningstraject aan bod komen.
Het ondersteuningstraject
Zoals we hierboven al zeiden: je staat er als school, directeur of leraar niet alleen voor. De PBD-GO! ontwikkelde een ondersteuningstraject. In elke scholengroep zijn er nu al introsessies gepland om directeurs en beleidsmedewerkers op de hoogte te brengen van de stand van zaken en om samen aan de slag te gaan. Tussendoor bieden we ook CODI’s en directeurs individuele ondersteuning. Vanaf februari starten we met sessies voor leerkrachten waarin we met hen bekijken hoe ze hier nu concreet mee aan de slag kunnen gaan.
Het traject in één oogopslag:
- Introsessie: de PBD geeft een uitgebreide toelichting in elke scholengroep, voor CODI’s en directeurs (nov-dec)
- Werksessies voor CODI’s en directeurs over de aanpak op de eigen school/scholengroep (nov-jan)
- Vaksessies voor leraren (feb-mei)
- Verdiepende keuzemodules voor beleidsmedewerkers
- Ondersteuning leiderschap: begeleiding en professionalisering
Wacht niet tot februari om dit nu al met je lerarenteam te bespreken.
Heb je geen uitnodiging voor de introsessies ontvangen? Neem dan contact op via de SPOC.
Zijn er nog vragen of onduidelijkheden? Wij zijn steeds bereikbaar via moderniseringso@g-o.be.