Onderzoekend leidinggeven

Om Gepersonaliseerd Samen Leren maximaal te realiseren bij elke lerende is een onderzoekende houding en aanpak aangewezen en dit op alle niveaus. Dé uitdaging in het evolueren naar Gepersonaliseerd Samen Leren is dat we bij het creëren van het onderwijsleerproces uitgaan van de verschillen tussen de leerlingen. Een kwaliteitsvolle diagnose van de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen en een goede afstemming van didactiek, pedagogiek, curriculum en de leeromgeving blijken in deze onontbeerlijk.  
 
Om tijdens het vernieuwen van het onderwijs te bepalen welke richting je als school uit wil en wat dat concreet betekent voor de onderwijsleerpraktijk, zien we het werken met data en het uitvoeren van onderzoek als voorwaarden. Dit impliceert dat schoolleiders en leerkrachten (samen)werken met een onderzoekende houding, onderzoeksvaardigheden beheersen en bijdragen aan een onderzoekende cultuur in de school.  
 
Er komen vanaf 2024 ook centrale toetsen in Vlaanderen. Het doel is om de leerwinst objectief in kaart te brengen en op die manier de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Informatie uit deze toetsen kan scholen ondersteunen om hun eigen onderwijskwaliteit te ontwikkelen. We willen schoolleiders, leraren en scholengroepen voorbereiden om gericht informatie uit de proeven te gebruiken in het kader van hun beleidsvoering, hun onderwijskundig beleid en hun begeleidingspraktijk.

Een onderzoekende cultuur creëren vraagt om een heldere visie. Die visie biedt antwoord op de vraag: hoe kan het gebruik van data de onderwijsleerpraktijk op mijn school ondersteunen en verbeteren? Die visie kan alleen gedeeld en gedragen worden als elke betrokkene dezelfde ‘taal’ spreekt. Efficiënte schoolteams zijn bovendien vaardig in het uitvoeren van onderzoek waarbij ze data vertalen naar informatie, naar kennis en naar actie. Met andere woorden het schoolteam begrijpt data en zet data effectief om in te nemen beslissingen.   
 
PBD-GO! ondersteunt scholen basisonderwijs en secundair onderwijs daarin met het verandertraject 'Onderzoekend leidinggeven'. Voor het basisonderwijs is er bovendien een voorbereidende opleiding die voor het verandertraject doorlopen moet worden. We plannen het traject en de opleiding in via de jaarlijkse begeleidingsovereenkomst tussen PBD-GO! en je scholengroep.

Doelen

• Schoolteams gebruiken data om inzichten te verwerven en de kwaliteitsontwikkeling van het onderwijs te bewaken.
• De principes van onderzoekend leidinggeven worden gehanteerd in de dagelijkse praktijk van de school.
• Schoolteams gaan bij het nemen van beslissingen op een onderzoekende manier te werk, steeds in functie van de kernprocessen van onderwijs en met als einddoel leerwinst van leerlingen te maximaliseren.

Opbouw

Effecten

Tijdens dit veranderingstraject beogen we dat schoolleiders in dialoog gaan met het schoolteam om:  

• een schooleigen kijk te ontwikkelen op een onderzoekende cultuur;
• een visie te communiceren op onderzoekend werken;
• een onderzoekende houding te stimuleren en leerkrachten te coachen bij het uitvoeren van onderzoek;
• onderzoeksvaardigheden van leerkrachten te stimuleren en te ontwikkelen;
• een positieve en veilige cultuur te creëren omtrent data en onderzoek.

Efficiënte schoolteams zijn ook vaardig in het uitvoeren van onderzoek waarbij het schoolteam data vertaalt naar informatie, naar kennis en naar actie. Met andere woorden het schoolteam begrijpt data en zet data effectief om in te nemen beslissingen. Concreet houdt dat onder andere in dat alle betrokkenen hypothesen kunnen stellen,  problemen kunnen identificeren, data kunnen verzamelen en interpreteren en plannen kunnen uitvoeren, implementeren en monitoren. 
 
Deze opleiding bereidt beleidsteams voor om het verandertraject 'Onderzoekend leidinggeven' volgend schooljaar te doorlopen. We plannen de opleiding in via de jaarlijkse begeleidingsovereenkomst tussen PBD-GO! en je scholengroep.

Doelen

Schoolteams ontwikkelen de vaardigheden om screeningsgegevens (focus op wiskunde en Nederlands) te analyseren op leerlingniveau, klasniveau en schoolniveau.

Opbouw

Effecten

Beleidsteams die deze opleiding hebben doorlopen:

• kennen de principes van analyse van screeningsgegevens;
• kunnen leerlingenresultaten uit hun school zelf analyseren;
• hebben zicht op wat ze met de resultaten van de analyse kunnen doen in functie van het leren van de leerlingen;
• hebben geoefend op schooleigen materiaal;
• hebben handvatten gekregen om zelf aan de slag te gaan op schoolniveau.