GO! handleiding, tips en vorming

Het GO! ontwikkelde een handleiding "Omgaan met etnische, culturele en levensbeschouwelijke diversiteit - een handleiding voor de GO! onderwijsprofessional". De bedoeling van deze handleiding is om scholen en hun onderwijsprofessionals te ondersteunen in het omgaan met etnische, culturele en levensbeschouwelijke diversiteit. 

Je vindt ze in de virtuele ruimte 'Handleiding diversiteit' op Smartschool. Om je te abonneren op de virtuele ruimte 'Handleiding diversiteit' op Smartschool toont deze video hoe je dat doet.

Vragen of bemerkingen over de handleiding diversiteit? Neem contact op met Jan Fransen of Karin Heremans.

Het GO! stelt samen met de European Foundation for Democracy & Ceapire de 'Euroguide' voor. Dat is een handleiding ter preventie van radicalisering en polarisering bij jongeren. Deze handleiding wordt ondersteund door het 'Fonds voor interne veiligheid – Politie' van de Europese Unie. 

Lees 'm hier: Euroguide

Er is ook een interactieve tool met een onlinetraining, e-learning en een quiz.

We bevinden ons in turbulente tijden. Verschillende narratieven polariseren onze samenleving. Meningen worden steeds extremer en de ander is vaak niet langer een gesprekspartner maar een tegenstander. Onze samenleving wordt hoe langer hoe meer opgedeeld in kampen. Tijdens deze vorming leren we je schadelijke polarisatie te herkennen en hoe hier mee om te gaan. We zoemen tevens in op de wisselwerking tussen conflict en polarisatie. We maken kennis met het polarisatiemodel van de Nederlandse filosoof Bart Brandsma en vullen dit aan met gesprekstechnieken om controverses en moeilijke thema’s bespreekbaar te maken in de klas. Deze methodiek is even eenvoudig als doeltreffend en wordt in verschillende Europese landen reeds gebruikt. Deze vorming wordt gegeven door Karin Heremans, RAN Ambassadeur en GO! Beleidsverantwoordelijke polarisering -radicalisering en Maarten Van Alstein, senior onderzoeker Vlaams Vredesinstituut.

Bekijk hier de vorming

The CCA method is een door RAN erkende good-practice. Deze methode werd ontwikkeld door het GO! Atheneum Antwerpen in nauwe samenwerking met Islamexpert Cherif El Farri. De opname van de sessie bekijk je hierboven in de YouTube-film.

De volgende drie narratieven worden achtereenvolgens gebruikt en aan mekaar gekoppeld.

1. Connective Narrative: een methode met de focus op gedeelde waarden en verbinding maken met studenten en leerlingen in een warm en verbindend schoolklimaat. De uitdaging bestaat er in voor leerkrachten om hun verbindende communicatieve vaardigheden naar leerlingen toe te ontwikkelen en te trainen. (zie RAN-collectie – Identity and communication)
2. Counter-Narrative: een methode om een inhoudelijk problematisch (radicaal) standpunt te weerleggen via een contextuele en/of historische analyse op basis van de Socratische methodologie.
3. Alternative Narrative: na het verbinden en het counteren worden alternatieve trajecten aangeboden bvb. een sterk participatief beleid waarbij  leerlingen actief deelnemen aan leerlingenraden, maatschappelijke activiteiten zelf organiseren, burgerschapsprojecten en/ of kunstprojecten op school worden georganiseerd. (zie ook RAN-collectie)

Onder Downloads vind je een powerpoint van de CCA method.

Een aantal casussen hierrond vinden jullie in de www.euroguide-toolkit.eu.

​Onze samenleving wordt meer en meer geconfronteerd met fake news. Niet alleen sociale media dragen bij tot de verspreiding ervan, ook klassieke media en hun sites nemen valse nieuwsberichten over. Sociale media maken wel dat deze berichten uiterst snel verspreid worden en langer blijven rondzwerven. Iedereen, ook wij, kunnen valse berichten maken. Soms maken mensen ook valse berichten om de aandacht te trekken of om iets bij te verdienen. Daarnaast is er ook slechte propaganda en satire. Er zijn dus verschillende vormen van fake news en het wordt ook alsmaar moeilijker om te ontkrachten. Fake news is dus een verzamelnaam. De verschillende fenomenen van fake news vragen bijgevolg een andere aanpak.

Fake news - complotdenken - polarisatie in covid-19-tijden

19 januari 2024 - Olivier Cauberghs is onderzoeker bij Textgain, een spin-off van Universiteit Antwerpen gespecialiseerd in taaltechnologie. Met de presentatie “Jongeren en sociale media” neemt hij jullie mee in de wereld van de verschillenden sociale media en hoe algoritmen bepalen wat de verschillende gebruikers in hun tijdlijn zien.

Daarnaast bekijken we ook de symboliek van cijfercode, afkortingen, emoji, memes etc die wordt gebruikt om content moderatie te omzeilen en haatspraak te verspreiden.

Presentatie Textgain - Jongeren en sociale media

13 december 2024 - Online vorming over de samenwerking tussen school en CLB op het vlak van radicalisering door Karin Heremans en Sofie Van den Bussche, referentiepersonen radicalisering in het GO!.

In deze vorming worden een aantal kernprocessen van het CLB concreet gemaakt, wordt er ingezoomd op de samenwerking tussen school en CLB, wordt de Radicx-tool om aan brede beeldvorming te doen op vlak van radicalisering toegelicht en de rol van CLB en school bij een LIVC-R besproken.

Samenwerking School en CLB- LIVC-R - Radicxtool

14 november 2023 - Het GO! organiseerde een online basisvorming ter preventie van radicalisering en polarisering. Je kan ze hier herbekijken. 

 Presentatie bij de vorming Preventie van radicalisering en polarisering

• Prezi polarisatie - covid door Christophe Busch, directeur Hannah Arendt Instituut
• RAN Polarisatie in covid-19-tijden door Karin Heremans, RAN-expert
• Omgaan met polarisatie in Covid-19-tijden door Kris Custers, StampMedia
• Online polarisatie - voorbeelden door Kürsad Kozelo, Ceapire

Na de tips van Klasse heeft het GO! ook zelf tips geformuleerd ter ondersteuning van leerkrachten die in dialoog willen gaan met hun leerlingen.

1. Wees professioneel ten aanzien van je leerlingen. Niet jouw emoties tellen nu maar wel de boodschap die je aan je leerlingen kunt brengen.
2. Treed kordaat op bij beledigingen van medeleerlingen omwille van hun godsdienst of afkomst.
3. Vermeld rustig dat je niet wenst te polariseren, dat je niet meegaat in zwart-wit denken, dat je je verzet tegen veralgemeningen. Nodig op een positieve manier uit tot kritisch en zelfkritisch denken.
4. Luister goed naar provocerende uitspraken van leerlingen en probeer voor jezelf te verwoorden welke behoefte ze daarmee uitdrukken. Reageer eerst op de behoefte en pas later op het taalgebruik.
5. Vermijd ongenuanceerde uitspraken. Sommige leerlingen kunnen deze verkeerd interpreteren en kwetsend opvatten.
   Veroordeel daden in plaats van mensen. Bijvoorbeeld: gebruik de omschrijving 'gruwelijke daden' in plaats van 'gruwelijke daders'.
   Streef naar activiteiten die bijdragen tot solidariteit in een multiculturele samenleving.
6. Wees voorzichtig met acties die fout geïnterpreteerd en kwetsend kunnen opgevat worden. In het GO! kiezen we ervoor om stil te staan bij alle slachtoffers van terreur wereldwijd.

Ter ondersteuning van alle GO! scholen werden gespreksleidraden ontwikkeld om te praten met leerlingen van alle onderwijsniveaus. Voor individuele begeleiding kunnen leerlingen rekenen op de ondersteuning vanuit het CLB. Een handige flowchart gidst jou doorheen gesprekken: Flowchart - praten over terreurdreiging 

• Handel nooit alleen.
• Bespreek je bezorgdheid met je collega's, leerlingbegeleiding en je directie.
• Vraag raad aan het CLB.
• Bespreek en overloop eventueel met het CLB de vragenlijst radix.
• Afhankelijk van het advies van de directie  en het CLB, worden de ouders en de leerling uitgenodigd voor een gesprek.
• Afhankelijk van de ernst van de situatie wordt de algemeen/coördinerend directeur op de hoogte gebracht.
• Aanpak op maat (preventief, repressief of 'curatief'), afhankelijk van de situatie en de lokale beleidscontext (al dan niet radicaliseringsambtenaar/-cel,…), met hulp van externe partners.

In noodsituaties moet ook de politie gecontacteerd worden.

• Over het algemeen geldt dat om een moeilijk of mogelijk polariserend gesprek te voeren het belangrijk is dat er eerst gewerkt wordt aan een veilige context, waarin er ruimte is voor ieder om zonder angst voor oordeel of zelfs bestraffing zijn mening te uiten. Gezien de huidige gepolariseerde context en de sterke emoties die hiermee gepaard gaan is het aangeraden om niet zelf een gesprek te initiëren. Dit kan immers een verdere escalatie in de hand werken.
• Wanneer jongeren of anderen echter zelf het gesprek initiëren is het belangrijk dat er empathisch geluisterd wordt. Men kan proberen om escalatie tegen te gaan door in de eerste plaats in te zetten op verbinding en door geweld op burgers te veroordelen, langs welke kant dan ook.
• Het is beter om anderen niet te proberen overtuigen van een eigen standpunt, of een te uitgebreide conflictanalyse te maken wanneer de achtergrond niet voldoende gekend is. Feitelijke discussies worden dus beter vermeden. Indien er toch nood is aan een meer inhoudelijke discussie is het vaak beter om dit te doen op een rustiger moment en/of om hiervoor hulp van een externe expert in te roepen.
• Het is belangrijk om het onderscheid te bewaren tussen Hamas en eventueel andere terroristische organisaties en het Palestijnse volk. "Pro-Palestijns zijn" als dusdanig of dit uiten door middel van het dragen van een Palestijnse sjaal of het tonen van een Palestijnse vlag is op zich geen teken van radicalisering of van extremisme. Nuance en contextualiseren is hierbij essentieel. Niet alle Palestijnen keuren het politieke programma van Hamas goed, niet alle personen die voor Hamas hebben gestemd keuren de terreuraanslagen goed.
• Antisemitisme, anti-Israëlische gevoelens en antizionisme zijn verschillende begrippen. Het is belangrijk deze uit elkaar te houden. Het kan nuttig zijn om duiding te geven over het feit dat "Joods zijn", niet noodzakelijk betekent dat men het zionisme aanhangt, of het beleid van Israël ten aanzien van de Palestijnen goedkeurt. Zowel buiten als binnen Israël zelf zijn er kritische Joodse stemmen.
• Het feit dat Hamas een gruwelijke terroristische aanval heeft uitgevoerd belet niet het feit dat men mag verontwaardigd zijn en geschokt zijn om de schendingen van het humanitair recht die kunnen worden toegeschreven aan de Israëlische overheid. Het is evenwel belangrijk dat men voldoende kan stilstaan bij het leed dat heeft plaats gevonden aan de zijde waar men zich initieel minder mee kan identificeren.
• Het is niet onbelangrijk om jongeren erop te wijzen dat het doorsturen van berichten afkomstig van terroristische organisaties of boodschappen die kunnen worden aanzien als aanzetten tot haat of geweld strafbaar zijn. Anderzijds kan erop gewezen worden dat Israël al vaak is veroordeeld door de Verenigde Naties voor schendingen van mensenrechten en schendingen van het humanitair recht, evenals door organisaties als Human Rights Watch en Amnesty International.
• Er kan beroep gedaan worden op hun actief burgerschap.
• Gezien de vele samenzweringstheorieën en het fake news, zowel aan pro-Palestijnse als aan pro-Israëlische kant, lijkt het belangrijk ook te bekijken wat gedaan kan worden om hier meer bewustwording rond te creëren alsook om de impact hiervan zo veel mogelijk te beperken. Zo is er de blijvende behoefte aan initiatieven rond mediawijsheid en kritisch omgaan met bronnen. Verder is het belangrijk is om in het gesprek twijfel toe te geven en hiervoor ruimte te laten. Het is, zelfs met de ongelimiteerde blik op de wereld die het internet ons biedt, vaak onmogelijk om zich een volledig en onafhankelijk beeld te vormen van wat er zich werkelijk afspeelt.