Podcast van GO! scholengroep Xpert versterkt taalbewustzijn bij leerkrachten

“2025 hebben we in GO! scholengroep Xpert uitgeroepen tot het jaar van de taal,” vertelt directeur pedagogisch beleid Evelien Degros. Samen met taalcoach Claudine van Veldhoven vormt ze de drijvende kracht achter de podcast Dwars door de klas. “We merken dat het taalniveau achteruitgaat en dat ook leerkrachten soms worstelen met taalontwikkelend onderwijs. Wij willen het cliché doorbreken dat taal enkel iets is voor de taalleerkracht. Taal is de basis van álle leren.” 

~~~~~~

"WIJ WILLEN HET CLICHÉ DOORBREKEN DAT TAAL ENKEL IETS IS VOOR DE TAALLEERKRACHT. TAAL IS DE BASIS VAN ÁLLE LEREN.” 

– Evelien Degros 

De scholengroep koos daarom voor een breed traject, vertelt Claudine: “We hebben onder meer posters gemaakt met de boodschap Elke leerkracht is een taalbewuste leerkracht, een inspiratiegids samengesteld voor niet-taalvakken en we bieden heel laagdrempelige nascholingen aan. De podcast vormt een extra schakel in dit verhaal.” 

De titel Dwars door de klas is bewust breed gehouden. Evelien: “Zo houden we ruimte om verder te groeien, eventueel ook naar andere thema’s.” De eerste vier afleveringen draaien rond taal. Er komen experts aan bod, maar ook leerlingen die op de speelplaats spontaan hun visie delen.

Die mix maakt de podcast uniek. “We vertrekken vanuit een wetenschappelijk onderbouwde visie,” zegt Claudine. “Maar we brengen het in duidelijke, toegankelijke taal. Zo bereiken we ook leerkrachten die minder vertrouwd zijn met taaldidactiek. Tegelijk zorgen de leerlingenstemmen voor een frisse blik.” 

~~~~~~

“WE VERTREKKEN VANUIT EEN WETENESCHAPPELIJK ONDERBOUWDE VISIE, MAAR BRENGEN DIE IN DUIDELIJKE, TOEGANKELIJKE TAAL;” 

– Claudine van Veldhoven 

De eerste aflevering draaide rond de vraag Wat is taal? en liet zien hoe verschillend leerlingen daarover denken. Sommigen beperkten taal tot lezen en schrijven, anderen zagen het ruimer of koppelden het meteen aan straattaal of Engels. De tweede aflevering zoomde in op de impact van artificiële intelligentie. Hoe kijken jongeren naar AI? Sommigen zijn zich bewust van de gevaren, anderen zien enkel de voordelen. Evelien: “We merkten dat leerlingen vaak meer weten over AI dan hun leerkrachten, maar de link met taal leggen ze zelden. Dat besef was voor ons een echte eyeopener.”

De podcast mag ook een beetje prikkelen. In de nieuwste aflevering van vorige week komt bijvoorbeeld Jordi Casteleyn aan het woord. Als hoofddocent vakdidactiek Nederlands (UA) heeft hij een heel eigen visie op het beleid rond dyslexie in de klas. Evelien: “Of je het eens bent of niet met wat hij zegt, het zet je zeker aan het denken over taal. Het is goed dat zulke gesprekken ook in de leraarskamer gevoerd worden.”

Het maken van de podcast gaf ook Evelien en Claudine nieuwe inzichten. Na de eerste aflevering merkten ze dat leerlingen wel stukjes weten van wat taal is, maar het geheel vaak niet vatten. Voor de ene betekent taal lezen of schrijven, voor een ander spreken of luisteren. Evelien: “Dat zette ons ertoe aan om meer aandacht te besteden aan de vraag wat taal precies betekent. Leerlingen moeten beseffen dat taal de sleutel is tot alle leren.”

Claudine stelde vast dat jongeren taal vaak herleiden tot vreemde talen. “Ze zeggen: ‘Ik ga later toch geen job doen met Frans of Engels.’ Maar ze vergeten dat ook het Nederlands cruciaal is, en dat hun smartphone zelfs niet werkt zonder taal. Dat toont hoe breed taalbewustzijn moet worden opgevat.”

Een dialoog over straattaal bleef hen bij. “Een meisje zei: ‘Straattaal is belangrijk, want je hoeft niet altijd begrepen te worden.’ Haar vriendin antwoordde: ‘Maar je moet ook de gewone taal beheersen, anders geraak je nergens.’ Die wisselwerking illustreert perfect het spanningsveld waarin jongeren vandaag bevinden.” 

De reacties op de podcast zijn positief. Leerkrachten gebruiken fragmenten als lesmateriaal, universiteiten pikken de afleveringen op en zelfs ouders luisteren mee. “We wilden in de eerste plaats onderwijsprofessionals bereiken, maar dat de podcast breder leeft, is een fijne verrassing. De afleveringen worden ook vaker beluisterd dan wij vooraf zelf hadden ingeschat.”

Alles rond de podcast doen Evelien en Claudine zelf: interviews, montage, jingles. Dat vraagt veel tijd, vaak ook buiten de uren. Toch wegen de inspanningen niet op tegen de meerwaarde. “We doen dit graag,” zegt Evelien. “En het zou onmogelijk zijn zonder de steun van het pedagogisch team en de gedragenheid binnen de scholengroep. Dit is geen hobbyproject, maar een bewuste investering in taalbewustzijn.” 

Op 30 september kwam de derde aflevering uit, in december volgt er een vierde over meertaligheid. Daarna ligt de weg open. “Er is nog zoveel te vertellen over taal,” glimlacht Claudine. “Maar misschien kiezen we ook voor nieuwe invalshoeken, bijvoorbeeld rond brede basiszorg. Dankzij de brede titel Dwars door de klas kunnen we nog alle kanten uit.” 
 
Met Dwars door de klas laat de scholengroep zien dat taal iedereen aangaat. Het project sluit naadloos aan bij de ambities van het strategisch plan GO! 2030: kwaliteitsvol onderwijs bieden dat leerlingen voorbereidt op de toekomst. Evelien besluit: “Als de podcast ertoe bijdraagt dat taalbewustzijn groeit in onze scholen, dan zijn wij tevreden. Dan zijn we goed bezig.”

Sinds 2015 zet de Week van het Nederlands de Nederlandse taal jaarlijks een week lang in het zonnetje. Net wat ook onze podcasters uit GO! scholengroep Xpert met hun Dwars door de klas doen. Alles over de Week van het Nederlands vind je op weekvanhetnederlands.org 

Als je taal eenmaal onder de knie hebt, wordt het eigenlijk een vorm van magie.

Mohamed Ouaamari, ambassadeur Week van het Nederlands 2024