Persbericht: Verhoogd inschrijvingsgeld volwassenenonderwijs: cursussen geschrapt en impact op personeel

In volle zomervakantie besliste de Vlaamse Regering dat de inschrijvingsgelden in het  volwassenenonderwijs vanaf september voor een pak opleidingen hoger komt te liggen. Voor bepaalde studiegebieden, de zogenaamde “hobby-opleidingen”, werd het inschrijvingsgeld fors verhoogd. Andere studiegebieden, zoals Algemene vorming en Aanvullende algemene vorming (zgn. tweedekansonderwijs) en opleidingen die naar een knelpuntberoep leiden, zijn dan weer financieel aantrekkelijker gemaakt, voor sommige groepen zelfs gratis. Deze ingreep moet de schatkist 33 miljoen euro opleveren. Nu de inschrijvingsperiode bij de start van het nieuwe schooljaar achter de rug is, is duidelijk hoe sterk deze hervorming het aanbod en de werking van de cvo’s door elkaar schudt.

Een aantal cursussen werden financieel aantrekkelijker. Opleidingen die naar een knelpuntberoep leiden bijvoorbeeld: heel wat kwetsbare doelgroepen (waaronder werkzoekenden, mensen met een leefloon en mensen met een beperking) betalen voor zo’n opleiding geen inschrijvingsgeld. Andere cursisten betalen 1 euro per lesuur. Dat maakt deze opleidingen – waaronder bijvoorbeeld zorgopleidingen – bijzonder aantrekkelijk: het aantal cursisten stijgt sterk. Ook het tweedekansonderwijs en Nederlands als tweede taal (NT2) trekken meer cursisten aan. Voor NT2 zien de centra van het GO! stijgingen van 12 tot 30 procent.

Voor veel andere richtingen, geframed als “hobby-opleidingen”, gingen de inschrijvingsgelden fors de hoogte in. Daar noteren de centra voor volwassenenonderwijs overal een sterke terugval in inschrijvingen. Vooral beginners blijken af te haken, de doorstroomcursussen doen het iets beter. Dat laatste bevestigt dat cursisten de kwaliteit van de opleidingen waarderen – een hart onder de riem voor de cvo’s - maar het verlies van aanvangscursussen betekent wel er de komende jaren veel minder cursisten zijn die kunnen doorstromen.

Om cursussen betaalbaar te houden, korten cvo’s bepaalde modules in of spreiden ze over een langer periode. Maar onvermijdelijk moet ook een deel van de cursussen geschrapt worden door een te laag aantal inschrijvingen. Met als gevolg dat er veel minder aanbod is voor de cursisten die wel willen – en kunnen – betalen.

Helaas voelt ook het personeel de gevolgen. Lesgevers met een tijdelijke aanstelling verliezen hun opdracht wanneer cursussen geschrapt worden. Vastbenoemde lesgevers worden in de mate van het mogelijke geheroriënteerd naar andere studiegebieden. Dat lukt niet altijd. Vastbenoemde lesgevers waarvoor men geen andere geschikte betrekking vindt, komen terecht in een ‘terbeschikkingstelling wegens ontstentenis van betrekking’. Dat impliceert dat men zijn opdracht verliest, maar voorlopig recht behoudt op een wachtvergoeding en beschikbaar moet blijven voor hertewerkstelling. Niet voor al deze collega’s zal er een plek zijn, vreest het GO!.  Niet elk profiel vindt een plek in het leerplichtonderwijs – denk aan een leraar Vakfotografie, Portugees, of mode bijvoorbeeld. Bovendien kiezen deze professionals vaak bewust voor het volwassenenonderwijs omwille van de specifieke doelgroep en agogische aanpak.

Zogenaamde hobby-opleidingen zijn kop van jut. “Men haalt vaak bloemschikken aan als voorbeeld: dat soort opleidingen telt sowieso relatief weinig cursisten, en kost de samenleving weinig”, zegt afgevaardigd bestuurder Koen Pelleriaux. “Maar ook Frans, Duits en Engels vallen onder de categorie met hoger inschrijvingsgeld. Hier is geen enkele vorm van sociale correctie of korting voorzien. Nochtans zijn dat ook opleidingen die mensen volgen om hogerop te geraken op de arbeidsmarkt.” Dat terwijl men in het Regeerakkoord Vlaanderen positioneert als “bij uitstek internationaal” en “een van de meest open en internationaal georiënteerde economieën ter wereld”. Het argument luidt dat wie taal nodig heeft voor het werk gratis bij VDAB terecht kan. Dat aanbod omvat echter volledig online leerpakketten. Wie niet over de nodige digitale vaardigheden beschikt, dreigt uit de boot te vallen. Temeer omdat het aantal digitale coaches bij VDAB daalt - ook omwille van besparingen. Zo creëert de Vlaamse Regering de facto een Matteüseffect: wie 4 euro per lestijd kan betalen, kan terecht in een kwalitatieve opleiding met begeleiding. Voor wie dat financieel niet haalbaar is, moet het stellen met een online alternatief zonder begeleiding.

Met de hogere inschrijvingsgelden hoopte de Vlaamse Regering meer inkomsten te genereren: 33 miljoen euro. Het blijft echter de vraag of men die doelstelling met deze ingrijpende hervorming realiseert. Het GO! hoopt dat minister Demir de hervorming evalueert en bijstuurt zodat de centra voor volwassenenonderwijs kunnen blijven fungeren als essentiële pijler voor kwaliteitsvol, levenslang en levensbreed leren, voor élke lerende. Want als onderwijsnet dat streeft naar gelijke kansen, is het GO! tevreden met de boost in het tweedekansonderwijs, in NT2 en in opleidingen die tewerkstellingskansen verhogen. Maar voor sommige doelgroepen belemmeren de te hoge plafonds echte gelijke kansen.

Lees ook: De kijk van Koen: besparing volwassenenonderwijs heeft wel degelijk grote gevolgen