GO!ed kleuteronderwijs: Outdoor Education en muzische vorming

​

Grunst

Jente, Merel, Aïsha en Lena maken met keitjes, maïskorrels en andere natuurlijke materialen (loose parts) mooie patronen. Louis, Analia, Jens en Burak omtrekken het lichaam van Nore met blokken op de speelplaats. De kleuters van de derde kleuterklas maken in de buitenklas een tableau vivant. De leerlingen van het derde leerjaar hebben in het bosje takken bijeengezocht waarmee ze in de klas verschillende hoeken maken. Tijdens de speeltijd lezen een aantal kinderen in het zelf geknutselde boekennestje…

Als je basisschool Herx binnenstapt, merk je meteen dat outdoor education en muzische vorming twee belangrijke accenten zijn: 'groen' en 'kunst', dus… 'Grunst'!

Directeur Raf licht toe: "Enkele jaren geleden besloten we de dagelijkse kost aan belangrijke schoolse kennis en vaardigheden te kruiden en aan te vullen met extra ingrediënten. We stelden vast dat we hier veel groen en ruimte hebben en zagen ook veel mogelijkheden om iets met kunstzinnige expressie te doen omdat we in die periode het leerplan muzische vorming onder handen namen. We wilden ook van meet af aan een belangrijke koppeling maken met taalvaardigheid. Uiteindelijk hebben we dan geleidelijk aan een leerlijn outdoor education uitgewerkt, aangevuld met muzische elementen en vanuit het principe 'taal de hele dag': een Grunstleerlijn."

In de kleuterafdeling heeft de Grunstwerking vijf ankerpunten: de muzische ateliers, het Grunstvoorwerp, de Grunsthoek, de buitenklas en het Grunstmoment.

Muzische ateliers

Elk muzisch atelier is verspreid over vier weken. De kleuters werken in gemengde leeftijdsgroepen samen aan een uitdagende muzische opdracht. De leerkrachten bereiden met hulp van de muzische conceptkaarten de opdrachten voor. Dit leidt soms tot 'ongewone' combinaties die de creatieve en muzische vaardigheden van de kleuters stimuleren, bv. een muzikale opdracht binnen het thema 'pluimpjes'. Er wordt veel nadruk op het proces gelegd. Maar uiteraard willen kinderen ook hun resultaat presenteren. Na de presentatie volgt een 'SOS Piet moment' (wat hebben we geleerd) en een 'vastlegging' in onthoudkaarten, waar ze later naar kunnen teruggrijpen.

Het Grunstvoorwerp

Op vrijdag krijgt om de beurt een kleuter een Grunst-tattoo op de arm. De ouders en de kleuter weten dan dat er maandag een voorwerp mee moet naar school.

Dat kan een voorwerp uit de natuur zijn, een kunstvoorwerp of een technisch voorwerp dat de meeste kleuters niet kennen. Het moet een voorwerp zijn dat hen 'triggert' of waar ze een band mee hebben. De kleuter die het voorwerp meebrengt mag dan het kringgesprek 'leiden': "Wat denken jullie dat dit is? Nee… Het komt in de buurt.. Heb jij dat thuis ook…". Tijdens de week voorziet de leerkracht dan enkele activiteiten met het Grunstvoorwerp.

Juf Büsra licht toe: "Het Grunstvoorwerp zorgt voor verwondering, beleving en een sterke taalactiviteit. Wat brengen de kinderen zoal mee? Dat varieert van een kweekkastje om groentekiemen te kweken, een konijntje, regenwormen en slakjes tot een verhaal of gedicht dat opa heeft geschreven. Deze week heeft iemand enkele massagetoestelletjes meegebracht."

De Grunsthoek

In de eerste kleuterklas zijn vier kleuters in de Grunsthoek met kleuren aan het experimenteren. Ze laten gekleurde druppels van een helling glijden en creëren zo nieuwe kleuren. In de tweede kleuterklas wordt er nauwgezet geëxperimenteerd met kleurenmengsels.

;

In elke kleuterklas is een Grunsthoek waarin de kleuters kunnen spelen en experimenteren met natuurlijke materialen. Er is een basisaanbod loose parts dat naargelang het seizoen wordt aangepast. Daarnaast zorgen de leerkrachten af en toe voor gerichte thema-opdrachten. De Grunsthoek is enerzijds heel erg gericht op zelfsturing en creativiteit en anderzijds op muzische en technische doelen.

De buitenklas

"We hebben een buitenklas voor de kleuters gemaakt", licht directeur Raf toe, "waar ze een aantal keren per week naartoe gaan. Ze trekken eerst hun laarzen aan en gaan dan met de bolderkar tot aan de buitenklas.

Daar doen ze dan gewoon buiten de activiteiten die ze binnen zouden doen of ze doen activiteiten waarbij ze gebruik maken van de ruimte en het groen of de spelmaterialen die in het tuinhuis bewaard worden. Zo gaan ze bijvoorbeeld tellen met kastanjes of muziek maken met takken. Het zijn overwegend activiteiten waarbij hun creativiteit, hun fantasie en hun probleemoplossend denken sterk gestimuleerd worden. En dat ze buiten kunnen bewegen en leren heeft natuurlijk ook een positief effect op de ontwikkeling van onze kleuters."

Het Grunstmoment

Het is de laatste vrijdagnamiddag van de maand. Alle kinderen verzamelen aan de tribune op de speelplaats. Directeur Raf opent plechtig het Grunstmoment. Daarna worden de jarigen van de maand gevierd.

En dan is het tijd voor de taakverdeling. Vandaag gaan de kleuters in gemengde leeftijdsgroepjes, met hulp van enkele oudere kinderen, versieringen maken met natuurlijke materialen voor de vogelkijkhut en zaadegeltjes knutselen voor de vogels (Muzische Vorming).

Ook de kinderen van het lager gaan in leeftijdsgemengde groepen aan de slag. Groep 1 snoeit de frambozenplanten in de moestuinbakken bij en plant bloembollen en bomen (WO-natuur).

Groep 2 bakent een 'nulzone' af, een zone waar de natuur zijn gang mag gaan en waar de kinderen dan gerichte waarnemingen zullen doen en de gegevens registreren in hun Chromebook (WO-natuur + media).

Groep 3 maakt een winkel voor de kleuterspeelplaats, de lagere school en de buitenklas van de kleuters (WO-techniek).

Groep 4 maakt de vijver proper en determineert en registreert de diersoorten (WO-natuur).

Na de activiteiten volgt nog een bespreking van de activiteiten in de groepjes en een gezamenlijke afsluiting.

Het Grunstmoment is een verbindend moment waarop niet alleen verschillende leerplandoelstellingen Wereldoriëntatie en Muzische Vorming gerealiseerd worden maar ook veel leergebiedoverschrijdende vaardigheden getraind worden: samenwerken, problemen oplossen, zelfsturing, respect voor natuur en materiaal…

Effect

"We hebben deze werking geleidelijk aan op poten gezet", vertelt directeur Raf, "dankzij de openheid van mijn enthousiaste collega's voor verandering, het oprichten van een werkgroep Grunst, de bereidheid om nascholingen te volgen en de ondersteuning vanuit MOS Limburg en de Pedagogische Begeleidingsdienst. We merken veel positieve effecten bij de kinderen. Door onze Grunstwerking worden de kinderen heel erg uitgedaagd om met andere kinderen samen te werken op een respectvolle manier. Dat is een belangrijke grondhouding die ze nu en later nodig hebben. We merken dan ook bijvoorbeeld dat er veel minder pestgedrag is dan vroeger. We zien ook dat de kinderen zich beter voelen omdat ze veel kunnen bewegen. Ze krijgen veel gezonde buitenlucht binnen en kunnen zich dan ook beter concentreren in de lessen. Als we bezig zijn met buitenlessen ervaren de kinderen dit niet als extra speeltijd. Je merkt dat wanneer de bel rinkelt en de kinderen er zich over verbazen dat het al tijd is om te stoppen. Kortom, de effecten van onze Grunstwerking zijn zichtbaar in meer welbevinden, leerplezier en leerwinst voor alle leergebieden."

Meer informatie?

Het onderwerp van dit artikel sluit aan bij de hoofdstukken 'Rijke leer- en leefomgeving' en 'Doelgericht aanbod' in de publicatie "Kansen voor kleuters. Basisboek voor GO!ed kleuteronderwijs"

Ondersteuning

In de GO! navigator (op Smartschool) vind je in de materialenbank bij Basisonderwijs/Kleuteronderwijs:

• Kwaliteitsfiche 'Rijke leer- en leefomgeving' met bijbehorende documenten

In ons vormingsaanbod kan je intekenen op volgende sessies:

• Loose parts en ontdekdozen: stimuleer de natuurlijke onderzoekende drijfveer van kleuters. 1 maart, Huis van het GO!

Met dank aan

Directie, zorgleerkracht en leerkrachten van GO! basisschool Herx