We leven in turbulente tijden die spanningen met zich meebrengen. Meningen worden extremer en de ander is soms niet langer een gesprekspartner maar een tegenstander. In onze samenleving ontstaan daardoor hoe langer hoe meer polariserende kampen die het samenleven nog meer onder druk zetten. 

Met vormingen probeert het GO! je als onderwijsprofessional schadelijke polarisatie te leren herkennen en hoe ermee om te gaan. Je krijgt zo zicht op de wisselwerking tussen conflict en polarisatie. Je maakt kennis met het polarisatiemodel van de Nederlandse filosoof Bart Brandsma en aangevuld met gesprekstechnieken om controverses en moeilijke thema’s bespreekbaar te maken in de klas. De methodiek is even eenvoudig als doeltreffend en wordt in verschillende Europese landen al gebruikt. De vorming wordt gegeven door Karin Heremans, RAN-ambassadrice en GO! beleidsverantwoordelijke polarisering en radicalisering, en Maarten Van Alstein, senior onderzoeker Vlaams Vredesinstituut.

Hieronder vind je opnames van diverse vormingssessies, bijbehorende powerpointpresentaties, adviezen van OCAD en enkele kerndocumenten in verband met deze theamatiek.

1. Vorming polarisatie: management, controverses etc

Hier vind je de bijhorende presentatie.

2. Vormingssessie RAN-CCA-methode

De CCA-methode is een door RAN erkende good-practice ter preventie van polarisering en radicalisering. Deze methode werd ontwikkeld door het GO! atheneum Antwerpen in nauwe samenwerking met Islamexpert Cherif El Farri.

De volgende drie narratieven worden achtereenvolgens gebruikt en aan mekaar gekoppeld.

1. Connective Narrative : Een methode met de focus op gedeelde waarden en verbinding maken met studenten en leerlingen in een warm en verbindend schoolklimaat. De uitdaging bestaat er in voor leerkrachten om hun verbindende communicatieve vaardigheden naar leerlingen toe te ontwikkelen en te trainen. (zie RAN-collectie – Identity and communication)

2. Counter-Narrative: Een methode om een inhoudelijk problematisch (radicaal) standpunt te weerleggen via een contextuele en/of historische analyse op basis van de Socratische methodologie.

3. Alternative Narrative – Na het verbinden en het counteren worden alternatieve trajecten aangeboden vb een sterk participatief beleid waarbij  leerlingen actief deelnemen aan leerlingenraden, maatschappelijke activiteiten zelf organiseren, burgerschapsprojecten en/ of kunstprojecten op school worden georganiseerd. (zie ook RAN-collectie – https://athenasyntax.org)

Hier vind je een powerpointpresentatie van de CCA-methode.

Een aantal casussen hierrond vinden jullie in de www.euroguide-toolkit.eu

Olivier Cauberghs is onderzoeker bij Textgain, een spin-off van Universiteit Antwerpen gespecialiseerd in taaltechnologie. Met de presentatie “Jongeren en sociale media” neemt hij jullie mee in de wereld van de verschillenden sociale media en hoe algoritmen bepalen wat de verschillende gebruikers in hun tijdlijn zien.

Daarnaast bekijken we ook de symboliek van cijfercode, afkortingen, emoji, memes etc die wordt gebruikt om content moderatie te omzeilen en haatspraak te verspreiden.

3. Vormingssessie samenwerking school en CLB ter preventie van polarisering en radicalisering

Op woensdag 13 december werd online een vorming gegeven over de samenwerking tussen school en CLB op het vlak van radicalisering, door Karin Heremans en Sofie Van den Bussche, de referentiepersonen radicalisering binnen het GO!.

In deze vorming worden een aantal kernprocessen van het CLB concreet gemaakt, wordt er ingezoomd op de samenwerking tussen school en CLB, wordt de Radicx-tool om aan brede beeldvorming te doen op vlak van radicalisering toegelicht en de rol van CLB en school bij een LIVC-R besproken.

Van deze vorming is een opname gemaakt. Je vindt die hieronder.

De bijbehorende powerpointpresentatie kan je hier bekijken.

4. Basisvorming preventie van radicalisering en polarisering

• Over het algemeen geldt dat om een moeilijk of mogelijk polariserend gesprek te voeren het belangrijk is dat er eerst gewerkt wordt aan een veilige context, waarin er ruimte is voor ieder om zonder angst voor oordeel of zelfs bestraffing zijn mening te uiten. Gezien de huidige gepolariseerde context en de sterke emoties die hiermee gepaard gaan is het aangeraden om niet zelf een gesprek te initiëren. Dit kan immers een verdere escalatie in de hand werken.
• Wanneer jongeren of anderen echter zelf het gesprek initiëren is het belangrijk dat er empathisch geluisterd wordt. Men kan proberen om escalatie tegen te gaan door in de eerste plaats in te zetten op verbinding en door geweld op burgers te veroordelen, langs welke kant dan ook.
• Het is beter om anderen niet te proberen overtuigen van een eigen standpunt, of een te uitgebreide conflictanalyse te maken wanneer de achtergrond niet voldoende gekend is. Feitelijke discussies worden dus beter vermeden. Indien er toch nood is aan een meer inhoudelijke discussie is het vaak beter om dit te doen op een rustiger moment en/of om hiervoor hulp van een externe expert in te roepen.
• Het is belangrijk om het onderscheid te bewaren tussen Hamas en eventueel andere terroristische organisaties en het Palestijnse volk. "Pro-Palestijns zijn" als dusdanig of dit uiten door middel van het dragen van een Palestijnse sjaal of het tonen van een Palestijnse vlag is op zich geen teken van radicalisering of van extremisme. Nuance en contextualiseren is hierbij essentieel. Niet alle Palestijnen keuren het politieke programma van Hamas goed, niet alle personen die voor Hamas hebben gestemd keuren de terreuraanslagen goed.
• Antisemitisme, anti-Israëlische gevoelens en antizionisme zijn verschillende begrippen. Het is belangrijk deze uit elkaar te houden. Het kan nuttig zijn om duiding te geven over het feit dat "Joods zijn", niet noodzakelijk betekent dat men het zionisme aanhangt, of het beleid van Israël ten aanzien van de Palestijnen goedkeurt. Zowel buiten als binnen Israël zelf zijn er kritische Joodse stemmen.
• Het feit dat Hamas een gruwelijke terroristische aanval heeft uitgevoerd belet niet het feit dat men mag verontwaardigd zijn en geschokt zijn om de schendingen van het humanitair recht die kunnen worden toegeschreven aan de Israëlische overheid. Het is evenwel belangrijk dat men voldoende kan stilstaan bij het leed dat heeft plaats gevonden aan de zijde waar men zich initieel minder mee kan identificeren.
• Het is niet onbelangrijk om jongeren erop te wijzen dat het doorsturen van berichten afkomstig van terroristische organisaties of boodschappen die kunnen worden aanzien als aanzetten tot haat of geweld strafbaar zijn. Anderzijds kan erop gewezen worden dat Israël al vaak is veroordeeld door de Verenigde Naties voor schendingen van mensenrechten en schendingen van het humanitair recht, evenals door organisaties als Human Rights Watch en Amnesty International.
• Er kan beroep gedaan worden op hun actief burgerschap.
• Gezien de vele samenzweringstheorieën en het fake news, zowel aan pro-Palestijnse als aan pro-Israëlische kant, lijkt het belangrijk ook te bekijken wat gedaan kan worden om hier meer bewustwording rond te creëren alsook om de impact hiervan zo veel mogelijk te beperken. Zo is er de blijvende behoefte aan initiatieven rond mediawijsheid en kritisch omgaan met bronnen. Verder is het belangrijk is om in het gesprek twijfel toe te geven en hiervoor ruimte te laten. Het is, zelfs met de ongelimiteerde blik op de wereld die het internet ons biedt, vaak onmogelijk om zich een volledig en onafhankelijk beeld te vormen van wat er zich werkelijk afspeelt.